Kula Shekar dasKurs Dżjotisza - cz. 1 - Wstęp WSTĘP
Z wielką przyjemnością oddajemy w Twe ręce pierwszą część kursu poświęconego astrologii Indii, czyli dżjotisza. Na łamach tej strony krok po kroku będziemy przedstawiać wiadomości astrologiczne niezbędne do zrozumienia natury planet, znaków i domów astrologicznych. Celem tego kursu jest przybliżenie polskiemu odbiorcy starożytnej wiedzy astrologicznej pochodzącej z Indii. Astrologią w Polce interesuje się dość szeroki krąg osób, pisze się na ten temat wiele książek i artykułów dotyczących rozmaitych sposobów interpretacji radiksa (horoskopu urodzeniowego), jednak nie doczekaliśmy się jeszcze żadnej pozycji mówiącej o jednym z najstarszych systemów astrologicznych, czyli wedyjskiego dżjotisza. Periodyk ten ma zapełnić brakującą lukę i dostarczyć wielu ciekawych informacji zarówno praktykującym astrologom jak i nowicjuszom w tej dziedzinie. Ponieważ dżjotisza ściśle wiąże się z tradycją Indii czasem będziemy zamieszczać różnorodne ciekawostki dotyczące tego kręgu kulturowego i sposobu patrzenia na świat niezbędnego do zrozumienia niektórych reguł astrologicznych. Swą podróż w krainę astrologii Indii rozpoczniemy od wiedzy o kalendarzu - najstarszej formie astrologicznej.
Wiedzę tę do dziś dnia wykorzystuje się do wyznaczania pomyślnych momentów na rozpoczęcie ważnych przedsięwzięć (muhurta), jak również stanowi ona dodatek do analizy horoskopu, gdyż na nasze cechy wpływa również dzień tygodnia, w którym się urodziliśmy; konstelacja w której znajdował się w tym czasie Księżyc jak i kolejny dzień przybywającego bądź ubywającego Księżyca. Informacje na ten temat oraz kalendarz księżycowy na nadchodzące miesiące z ważnymi indyjskimi świętami i ich opisem znajdziecie w tym numerze. W kolejnych numerach opiszemy naturę dziewięciu planet analizowanych w dżjotisza (nawa graha) i zrozumienie domów astrologicznych, zajmiemy się dziedzinami charakterystycznymi tylko dla tego systemu, czyli wyznaczaniem i analizą dasas -okresów planetarnych występujących w życiu człowieka, opisem horoskopów podziałowych mówiących szczegółowo o danej sferze życia czy analizą znaczenia dwóch planet cieni Rahu i Ketu (w zachodnim systemie nazywanych węzłami księżycowymi), dzięki którym odkrywamy swe przeszłe wcielenia i przyczynę obecnego życia. Zajmiemy się też różnymi formami remediów astrologicznych stosowanych w dżjotisza takich jak użycie kamieni szlachetnych, kreowanie jantr, mandali i kawacza wzmacniających siłę planet, stosowanie różnorodnych mantr, agnihotry czy ślubów (wrata) pomagających w przezwyciężeniu życiowych problemów. Omówimy poszczególne sfery życia i nauczymy się odnajdywać je w horoskopie, powiemy jak porównywać partnerów i odszukiwać bliskie osoby w radiksie. Następnie zajmiemy się praśną, czyli odpowiedzią na pytania na podstawie godziny, daty i miejsca ich powstania - jest to ciekawy dział dżjotisza, dzięki któremu można uniknąć wielu błędnych decyzji, a nawet popróbować swych sił w odnajdywaniu zgubionych przedmiotów, przepowiadaniu przebiegu wycieczki, szczęścia związku małżeńskiego, pomyślności przedsięwzięcia itd. Nauczymy się wybierać najlepszą chwilę na rozpoczęcie odpowiednich czynności oraz poznamy układy planet niosące ze sobą pewne skutki dla horoskopu (takie układy nazywają się jogi - połączenia i są ciekawym dodatkiem do podstawowej analizy). W poszczególnych lekcjach będziemy wykorzystywać materiały bezpośrednio ze starożytnych ksiąg Indii (głównie "Brihat Paraśara Hora Śastra") jak również osiągnięcia współczesnych astrologów wedyjskich takich jak James Braha -Amerykanin propagujący wiedzę dżjotisza na Zachodzie i pragnący połączyć szkołę wschodnią z zachodnią jako wzajemnie się uzupełniające, prof. Chaudhry, który stworzył cały system astrologiczny nazywany "system approach to vedic astrology" i przede wszystkich tradycjonalistów, pochodzących z rodzin od pokoleń zajmujących się astrologią jak B.V. Raman, czy K.N. Rao. Mam nadzieję, że kurs ten okaże się praktyczną pomocą w zdobywaniu wiedzy na temat astrologii i jej związku ze światem i życiem, jak również doskonałą przygodą i zabawą. Andrzej Babkiewicz
DZJOTISZA-NAJSTARSZY SYSTEM ASTROLOGICZNY
Dżjotisza śastry to ogromny zbiór ksiąg indyjskich poświęconych wiedzy astrologicznej. Powstawały one na przestrzeni dziejów, a najstarsze z nich sięgają swym początkiem czasów Rigwedy - najstarszej z czterech Wed. To właśnie w niej spotykamy pierwsze wzmianki o astrologii, podział zodiaku na 27 konstelacji zwanych nakszatrami i wiadomości o ruchach Słońca i Księżyca. System dżjotisza, tak jak cała wiedza hinduska, jest niezwykle ortodoksyjny, jednak od początków dopuszczał możliwości istnienia różnych szkół i rozmaitych sposobów interpretacji. Z całą pewnością można stwierdzić, że istniała intelektualna wymiana myśli astrologicznych między Wschodem a Zachodem. Nawet sam Dżajmini wspomina o punkcie widzenia astrologów jawana (greckich) na pewne zagadnienia, uważając ich za autorytet w niektórych dziedzinach.
Do najbardziej znanych starożytnych ksiąg dżjotisza należą: - "Brihat Paraśara Hora Śastra" mędrca Paraśary, "Phala dipika" Mantreśwara, "Uttara Kalamrita" Kalidasa, "Brigu sutra" Brigumuniego, "Dżajmini sutra" Dżajminiego, "Brihat Dżataka" Warahmihira, "Garga Hora" mędrca Gargi i "Hora sara" Prithujasas - syna Warahmihira. Astrologia jest jedną z 6 wedang - dzieł uzupełniających cztery Wedy. Dwie pierwsze wedangi to siksza i czanda - właściwa wymowa wedyjskich głosek i nauka metrum do śpiewania wersów. Obie uczą jak właściwie czytać i śpiewać Wedy. Dwie następne: nirukta i wjakarana to słownik i gramatyka, dzięki którym można zrozumieć znaczenie tekstów wedyjskich. Ostatnia para to kalpa i dżjotisza - wiedza o rytuałach i astrologia. Uczą praktycznego zastosowania Wed w życiu. Pośród wedang dżjotisza słynie jako weda-czakszusza - oczy Wed, czyli wiedzę umożliwiającą widzenie szeroko pojmowanej prawdy.Dosłownie dżjotisza znaczy światło od Boga (dżjoti - światło, iśa - Bóg) i odnosi się do wiedzy, dzięki której można spojrzeć w przyszłość, a tym samym uwolnić się od strachu przed nią.
Księgi astrologiczne dzielą się na 6 działów: 1. Gola - astronomia, studia nad ruchami ciał niebieskich, 2. Ganita - kalkulacje bazujące na pozycjach planet, 3. Dżataka - horoskopy urodzeniowe, 4. Praśna - odpowiedzi na zadane pytanie na podstawie obecnego ustawienia planet, 5. Muhurta - sztuka wybierania odpowiedniej chwili na rozpoczęcie przedsięwzięcia, 6. Nimitta - wiedza o omenach.
Do działów astrologii wedyjskiej zalicza się również wiedzę o kalendarzu oraz o chiromancji i czytaniu z cielesnych cech (fizjonomika). Widzimy zatem, że astrologia była szeroko rozumiana, a osoba która miała wgląd do informacyjnej sfery wszechświata (akaśa) uznawana była za dżjotisza pandita czyli astrologa. Takie osoby nazywane były tri kala gja - znającymi przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, powszechnie je szanowano, a z ich usług korzystali zarówno królowie jak i prości wieśniacy. Jedynie najwyższe sfery studiowały wiedzę astrologiczną, gdyż uważano ją za niebezpieczną w rękach osoby nieodpowiedzialnej o niskiej kulturze osobistej. Dlatego astrologię chroniono ścisłą tajemnicą i przekazywano w łańcuchu uczniów i nauczycieli. Pomimo tego dżjotisza należała do zakresu podstawowego wykształcenia wyższych warstw i była wysoko ceniona w całym społeczeństwie. Z usług astrologów korzystano przy stawianiu horoskopu dla dzieci (na tej podstawie planowano ich edukację oraz wybierano imię), przy wyborze odpowiedniego momentu na przeprowadzenie religijnych ceremonii i ważnych życiowych wydarzeń jak ślub czy wprowadzenie się do domu, a korzystając z praśny astrologowie odpowiadali na większość pytań i rozwiązywali nurtujące ludzi problemy.
Wedyjski astrolog to nie tylko osoba znająca język gwiazd, lecz przede wszystkim mistyk znający magię i potrafiący przeciwdziałać negatywnym wpływom w horoskopie. Bycie wedyjskim astrologiem i jednocześnie ateistą czy pragmatykiem nie idzie ze sobą w parze, ponieważ cały system opiera się na wierze w istnienie wyższych sił zarządzających wszechświatem jak i na głębokiej medytacji. Nie wystarczą tu jedynie matematyczne i intelektualne umiejętności, lecz liczy się charakter i mądrość człowieka. Dawniej każdy dżjotisza pandit praktykował medytację, jogę, palił agnihotrę, medytował o mantrach i jantrach (mandalach) oraz znał mistykę, omenologię, wastu (wiedzę o zagospodarowaniu domowej przestrzeni), ajurwedę (naukę o zdrowiu fizycznym i psychicznym), a jego życie było przykładne i spokojne. Czynności te oprócz intelektualnej analizy horoskopu dawały mu wgląd w nieodgadnione zakręty ludzkiego życia oraz mądrość i spokój umysłu. Dodatkowo dżjotisza silnie związana jest z wiarą w nadnaturalne siły kierujące ludzkim życiem. Planety nie są traktowane jako wyznaczniki jakości czasu, lecz każda z nich ma swoją osobowość i opiekuńcze bóstwo. Część astrologicznej wiedzy dotyczy zrozumienia ich natury oraz wzajemnych relacji i zjednania łask w celu poprawienia sytuacji w horoskopie. Doświadczony mistyk-astrolog ma kontakt z bóstwami planet i przez medytacje otrzymuje informacje potrzebne osobie.
CZEMU SŁUŻY ASTROLOGIA?
Astrologia jest językiem stworzonym przez Boga. Jak język posiada części mowy, tak astrologia posiada składowe swego języka w postaci planet, znaków, domów i aspektów. Jest to język czasu. Zodiak nazwano kalaczakrą, kołem czasu, a planety są doskonałymi wskazówkami wyznaczającymi wydarzenia w życiu człowieka, ich moment rozpoczęcia i długość. Astrologia nie jest jedynie studiami nad karmą i przeznaczeniem osoby, dzięki niej astrolog poznaje wolę Najwyższego wyrażoną w formie czasu. Ludzie od wieków używali astrologii jako środka pomagającego im w życiu. Nie znajdzie się kultury, która nie przykładała wagi do astrologii. Dawniej królowie, kapłani i osoby prowadzące społeczeństwo korzystały z niej przy podejmowaniu odpowiedzialnych decyzji. W Mezopotamii odnaleziono zapiski astrologiczne liczące 4000 lat. Podobnie Sumerowie, Egipcjanie, Chińczycy, Grecy, Rzymianie, ludzie z cywilizacji śródziemnomorskiej zajmowali się badaniem nieba i stworzyli własne systemy astrologiczne. Nie sposób poznać i zrozumieć człowieka przeszłości bez wiedzy astrologicznej. Przenika ona literaturę, sztukę i mitologię.
W Indiach nauka ta jest do dziś szeroko rozpowszechniona i dostępna dla każdego nawet najbiedniejszego człowieka, podobnie jak dla człowieka Zachodu prognoza pogody czy opieka medyczna. Jeszcze kilka lat temu żaden szanujący się Hindus nie przeprowadził ceremonii ślubnej, nie założył firmy i nie wprowadził się do nowego domu bez konsultacji z astrologiem. Horoskop stawiany jest dziecku przy narodzinach, małżonkom przed ślubem, uważnie wybiera się czas przeprowadzenia rytuałów, jak i większych zakupów, podróży, spotkań. Gdy nadchodzi trudny czas człowiekowi wydaje się, że będzie on trwał wiecznie. Zapomina o szczęśliwych chwilach, których doświadczył i wszędzie widzi ciemność. W takich momentach horoskop pokazuje początek i koniec złego okresu. "Wszelkie nieszczęścia skończą się, a u kresu tunelu znajdzie się światło" - taka świadomość pomaga przejść przez trudne chwile. Poza tym remedia planetarne mogą złagodzić skutki przeszłej karmy, a tym samym spotykające człowieka cierpienia.Horoskop może pomóc w wybraniu zawodu. Nie jest łatwo młodej osobie wybrać kierunek kształcenia się, często pierwsze decyzje okazują się błędne i po latach studiów nie można znaleźć się w wyuczonej profesji. Dawniej podczas tej ważnej decyzji pomagali starsi. Oceniali rodzinę, z której pochodziło dziecko, jego cechy charakteru i umiejscowienie planet w horoskopie. Dzięki temu wybór zawodu był zazwyczaj trafny, a jego wykonywanie przynosiło satysfakcję. Do tego stopnia polegano na horoskopie, że na jego podstawie wybierano mnichów, którzy całe życie mieli spędzić w wyrzeczeniu. Małych chłopców o odpowiednich predyspozycjach widocznych w horoskopie przygotowywano do życia monastycznego (miało to miejsce zarówno wśród zwolenników Madwaczarji jak i Śankaraczarii). Dopiero w ostatnich czasach zanotowano upadki tych młodych mnichów i okazało się, że przy ich wyborze nie wzięto pod uwagę horoskopu, lecz zadecydowały względy dynastyczne i pokrewieństwo.
WOLNA WOLA I DETERMINIZM
W astrologii można dostrzec dwa nurty. Według pierwszego planety są ostatecznymi sprawcami i nie można ustrzec się przed ich wpływem. Drugi twierdzi, że układ planet wskazuje na możliwość zaistnienia zdarzenia i może być świadomie zmieniony przez człowieka. Jedni uważają, że gwiazdy nie działają na nas bezpośrednio, nie przesądzają o naszym charakterze i losie, lecz określają jakość czasową, zabarwienie danego momentu. Inni na dalszy plan odsuwają wolną wolę i niezależność człowieka. Podobnie Wedy nie dają jednoznacznej odpowiedzi. Czasem uznają człowieka za marionetkę w rękach przeznaczenia, innym razem krytykują obarczanie Losu za szczęście i cierpienie spotykające człowieka, dobitnie wskazując na jego wolną wolę i możliwość wyboru. Dla zilustrowania zagadnienia współcześni myśliciele Indii podają przykład osoby udającej się w podróż. Gdy dokonuje wyboru wyjazdu do Kalkuty, kupuje bilet na samolot i w odpowiednim czasie wsiada do niego. Gdy leci, jego wola wyboru jest znacznie ograniczona. Może oczywiście zamówić różne menu, lecz gdy zapragnie udać się do Delhi, jego pragnienie musi poczekać aż skończy się lot, czyli skutki poprzedniej decyzji. Przeznaczenie jest reakcją na próbę wolnej woli z przeszłości, a obecne decyzje kreują przyszłe warunki, ograniczają wolną wolę, a jednocześnie otwierają następne możliwości decyzji. Dopóki osoba podąża za egoistycznymi pragnieniami zmysłów, dopóty jest pod kontrolą przeznaczenia. Stopień, w jakim ktoś kontroluje swe pragnienia, świadczy o jego wolnej woli, dzięki której może kształtować i zmieniać swe przeznaczenie. Karma, czyli przeznaczenie wynika z wcześniejszych decyzji i czynów człowieka.
Reakcje za czyny przychodzą w postaci szczęścia i cierpienia, i to one kształtują psychofizyczne ciało człowieka. Ciało nazywane jest prarabdha karmą - reakcjami właśnie odbieranymi. W tej sferze nie mamy dużej mocy decyzyjnej, jednak oprócz prarabdha karmy istnieje aprarabdha karma - reakcje czekające na zaowocowanie. Są one różnych rodzajów. Niektóre z nich istnieją w postaci pragnień, inne są nasionami przyszłych wydarzeń. Człowiek ma na nie pewien wpływ i dzięki wiedzy może kształtować ich pojawianie się. Czasem jest to odsuwanie ich w czasie. Przypuśćmy, że pisane jest komuś cierpieć z powodu kataru przez tydzień. Gdy pojawiają się symptomy choroby, bierze leki i katar po dwóch dniach mija - oznacza to, że zostało mu jeszcze pięć dni kataru, który pojawi się za jakiś czas. Księgi Wed wspominają, że wiedza, remedia, a szczególnie poddanie się Bogu (bhakti) mogą trwale zmienić reakcje z przeszłości. Aby podkreślić znikomość człowieka względem Absolutu i nauczyć go pokory, Wedy optują za determinizmem i ukazują żywą istotę jako marionetkę w rękach sił rządzących światem. By zaś pobudzić go do działania, ukazują jego potęgę w kreowaniu swej przyszłości. Determinizm i wolna wola egzystują obok siebie jednocześnie, a pełne ich zrozumienie osiąga każdy indywidualnie poprzez medytację i modlitwę.
RÓŻNICE MIĘDZY ASTROLOGIĄ EUROPEJSKĄ A WEDYJSKĄ
Astrologia wedyjska posługuje się zodiakiem stałym czyli gwiazdowym, natomiast zachodnia zwrotnikowym czyli ruchomym. W zodiaku zwrotnikowym umowny początek zawsze przypada na punkt równonocy wiosennej. Ojcem astrologii zachodniej jest Grek Ptolemeusz, żyjący w II wieku n.e. W swym głównym dziele Terabiblis opisał wpływ konstelacji gwiazd na sprawy ziemskie i życie ludzkie. Aby uprościć system wyliczania pozycji gwiazd wynalazł zodiak zwrotnikowy, który wyprowadzany jest od zwrotnych punktów Słońca. Pierwszego dnia wiosny, gdy dzień i noc są tej samej długości zaczyna się znak Barana. Za czasów Ptolemeusza punkt ten pokrywał się z rzeczywistą pozycją Słońca w znaku Barana, dziś jednak na skutek zjawiska precesji punkty te oddalone są od siebie o 23,5 stopnia.Precesja związana jest z powolnym wirowym ruchem osi ziemskiej. Po 2140 latach punkt równonocy przesuwa się o 30 stopni w tył. W ciągu "roku platońskiego";, który wynosi 25 700 lat porusza się on raz przez cały zodiak. W czasie narodzin Chrystusa Słońce podczas równonocy wiosennej stało w 4°5' w Baranie. W 1987 r Słońce o tej samej porze stało w 6°20' w Rybach. W roku 2450 punkt równonocy wiosennej wstąpi w znak Wodnika, rozpoczynając erę Wodnika. W horoskopie indyjskim znaki zodiaku nie będą takie same jak w zachodnim. Urodzony w pierwszej bądź drugiej dekadzie Bliźniąt według europejskiej astrologii zostanie we wschodniej Bykiem. Z Wodnika pierwszej dekady powstaje Koziorożec itd. Wiąże się z tym również inna interpretacja znaków. Lew w zodiaku zwrotnikowym nie jest tym samym, co Lew w gwiazdowym.
Podczas gdy interpretacja znaków we wschodnim horoskopie pozostaje niezmienna od tysięcy lat, to astrologia zachodnia w swych interpretacjach musi podążać za zmieniającym się pasem zodiakalnym. Baran w zodiaku zwrotnikowym jest mieszaniną Byka i Barana w zodiaku gwiazdowym. Zodiak zwrotnikowy jest matematyczną konstrukcją pomocniczą, która służy łatwiejszemu obliczaniu stanowisk gwiazd. We wszystkich starych systemach astrologicznych, nie tylko indyjskim, ale chińskim, babilońskim i egipskim stosowano zmienny zodiak.Czasem twierdzi się, że zodiak zwrotnikowy służy przede wszystkim analizie psychologicznej człowieka, natomiast gwiazdowy pomaga przepowiadać przyszłość. Mędrcy Indii potrafili stawiać horoskopy ludziom, którzy jeszcze się nie narodzili. Słynna biblioteka liści palmowych zawiera spisane setki lat temu horoskopy osób, które trafiają do niej dziś.
Posługiwanie się w astrologii wschodniej odmiennym systemem zodiakalnym wynika z decydującej roli, jaką odgrywa w niej Księżyc. Podczas gdy Słońce odpowiada za zewnętrzną sferę życia, karierę, pracę zawodową, postrzeganie człowieka przez innych, Księżyc wskazuje na życie wewnętrzne, emocje i pracę umysłu. Nic więc dziwnego, że zachodnia cywilizacja wybrała Słońce jako podstawę swej interpretacji astrologicznej. Nastawiony na zdominowanie przyrody i zewnętrzną ekspansję Europejczyk nawet w astrologii dał wyraz swym ambicjom. Wschód poszedł drogą wewnętrznej introspekcji. Gdy w Indiach zapyta się kogoś o znak zodiaku, w odpowiedzi najczęściej otrzymamy pozycję Księżyca, a nie Słońca w czasie narodzin. W tradycyjnej astrologii indyjskiej obok podziału na znaki zodiaku występuje podział ekliptyki na 27 stacji księżycowych nazywanych nakszatrami. W mitologii są one żonami Księżyca, a fizycznie pasem konstelacji, przez które wędrują planety. Księżyc znajduje się w innej nakszatrze każdego dnia. Następną różnicą jest używanie w astrologii wedyjskiej horoskopów podziałowych. Są to horoskopy powstające z podziału głównego horoskopu na mniejsze części i dotyczą specyficznych tematów lub dziedzin życia.
Najczęściej stosowanym horoskopem podziałowym jest nawamsa mówiąca o partnerstwie i szczęściu w życiu. Jest to wielka pomoc dla astrologa pomagająca w bardziej dokładnej ocenie poszczególnych sfer życia. Podczas gdy astrologia zachodnia kładzie duży nacisk na psychologiczną sferę życia, wedyjska trafniej ocenia przeszłość i czas nadchodzących zdarzeń. Między innymi zawdzięcza to stosowaniu okresów planetarnych. Najpowszechniej stosowanym jest Wimszottari dasas.
Okresy planetarne wskazują jakie planety będą silnie oddziaływać w różnych latach życia człowieka. Wylicza się je na podstawie położenia Księżyca w nakszatrze, biorąc pod uwagę jej władcę. Są główne okresy, podokresy i pod podokresy. Planeta władająca głównym okresem świadczy o tendencjach na przestrzeni wielu lat życia. Działania władcy podokresu są bardziej intensywne i widoczne w życiu. Wielką zaletą astrologii wedyjskiej jest stosowanie planetarnych remediów. Podczas gdy astrologia zachodnia definiuje problem i jego źródło, proponując człowiekowi samotną z nim walkę, astrolog wedyjski doradzi remedia wzmacniające pozytywne wpływy horoskopu i osłabiające negatywne. Remedia związane są bezpośrednio ze zwróceniem się o pomoc do wyższych mocy, czy to bóstw planet czy samego Boga. Remedia te przynoszą zaskakujące rezultaty, chociaż ich stosowanie wymaga przyznania się człowieka do swej małości i niemocy względem boskich praw.
CZTERY ELEMENTY WEDYJSKIEJ ASTROLOGII
Wedyjska astrologia ma wiele nurtów i sposobów interpretacji. Trzy najbardziej popularne systemy to Paraśary, Dżajminiego i Tadżaka. Każdy z nich stanowi odrębną, niezależną od innych systemów całość i najlepiej studiować je oddzielnie. Podczas naszego kursu będziemy podążać śladami "Paraśara Hora Śastry" i stosować system rysowania domów i znaków zodiaku z północnych Indii, który posiada wiele walorów i znacznie ułatwia szybką analizę. Jednak omawiając zagadnienia praśny - odpowiedzi na pytania na podstawie czasu ich powstania skorzystamy z wiadomości i wiedzy o aspektach systemu Tadżaka.Analiza horoskopu bazuje na znajomości czterech elementów: znaków zodiaku, astrologicznych domów, planet i okresów planetarnych.
CZAS I HISTORIA
Czas wprawia w ruch wszechświat, jest świadkiem i twórcą historii. To za jego sprawą istnieje przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Jest on wielkim wyzwaniem dla myślicieli, filozofów i fizyków, którzy od dawien dawna zastanawiają się nad jego strukturą. Istnieją dwie koncepcje czasu. Pierwsza sięga okresu praojca zachodniej logiki Arystotelesa, który twierdził, że istnieje czas absolutny. Pełen jej wyraz nadał Izaak Newton pisząc w "Principia Mathematica": "Absolutny, prawdziwy i matematyczny czas sam w sobie i ze swej własnej natury płynie równomiernie bez związku z czymkolwiek zewnętrznym". Teoria ta zakłada istnienie wiecznego czasu niezależnego i stałego. Druga teoria dotycząca czasu twierdzi, że jest on względny, ma swój początek i będzie miał swój koniec. Pojawił się wraz ze wszechświatem i wraz z nim zniknie.
Przez długie stulecia człowiek Zachodu podążając za logiką Arystotelesa przyjmował czas za absolutny, aż do odkrycia Einsteina. Teoria względności podważa ideę czasu absolutnego. Czas może być różny dla różnych obserwatorów i jest jednym z wymiarów materialnego świata. Podczas gdy człowiek Zachodu rzuca wyzwanie czasowi próbując dopasować go do swych potrzeb, nadać mu ramy i kształty, pokonać swym rozumem, człowiek Wschodu pokornie chyli przed nim głowę. Ukazuje swą małość względem boskich praw i prosi o objawienie. Zamiast tworzyć nowe teorie, podąża za mądrością przekazywaną z pokolenia na pokolenie.
Wedyjskie podejście do koncepcji czasu jest całkowicie różne od podejścia Zachodu. Nie traktuje czasu jako zjawiska linearnego, lecz zakłada jego cykliczność. Nazywa się to kala czakrą, kołem czasu. Koło to przyporządkowane jest rydwanowi bóstwa Słońca, które swym biegiem wyznacza czas wszechświata. Tak jak cyklicznie przemijają dni, pojawiają się pory roku, podobnie w szerszej skali powtarza się historia. Hinduizm nie wierzy w ewolucję i w niedawne powstanie gatunku ludzkiego. Wedy opowiadają o prastarych cywilizacjach sięgających tysięcy, milionów, a nawet miliardów lat wstecz. Istnienie koła czasu zakłada stopniową degradacje czasu, a nie jego rozwój. Narodziny człowieka, początek dnia, wiosna są to różne początki koła czasu. Po nich następuje dojrzałość - zenit możliwości, południe, lato, a następnie starość, zachód słońca i zima. Podobny podział można zastosować do większych okresów czasowych, które również powtarzają się stopniowo zdążając do degradacji.
Największym kołem czasu wszechświata jest długość życia Brahmy. Jest on twórcą i zarządcą wszechświata. Wraz z jego narodzinami powstaje wszechświat, a z jego śmiercią ulega zagładzie, nazywanej pralaja - ostatecznym zniszczeniem. Żywe istoty wędrują w kole narodzin i śmierci spełniając swe pragnienia i ambicje, w czasie pralaja pogrążają się w głębokim śnie czekając na następne stworzenie. Bóg stoi poza koncepcją czasu i przestrzeni. Gdy on zapragnie znowu powstaje świat z jego fizycznym twórcą Brahmą i pojawia się rzesza żywych istot. Przypadki nie istnieją, są częścią większego planu. W sztuce tej planety są reżyserami, których regularne ruchy odzwierciedlają cykliczność czasu. Życie Brahmy trwa 100 lat, jeden jego rok ma dwanaście miesięcy, a miesiąc trzydzieści dni. Jego dzień znacznie różni się od dnia ziemskiego, trwa 1000 mahajug i tyle samo trwa jego noc, podczas której następuje częściowe zniszczenie wszechświata. Mahajuga najczęściej tłumaczona jest jako wiek lub okres, odpowiada greckiemu pojęciu eon i starotestamentowemu olam. Oznacza jeden okres 4 częściowego cyklu kosmicznego. Pierwszą jego część stanowi satja juga - złota era prawdy i dobrobytu. Ludzie żyją długo, religijnie i sprawiedliwie. Społeczeństwo nie potrzebuje autorytarnej władzy, gdyż występek nie istnieje. Joga, medytacja i pokuty stanowia środek do osiągnięcia doskonałości i samorealizacji. Stopniowo ludzkość degraduje się, pojawia się więc potrzeba wprowadzenia społecznych podziałów. Ten okres nazywany jest treta jugą. Nadal ludzie żyją stosunkowo długo i w społeczeństwie rządzonym przez prawych, religijnych władców panuje porządek. Zmieniają się zasady religijne, ofiary ogniowe (agni homa) są powszechnie praktykowane. Następnie nadchodzi dwapara juga. Wzrasta zło, ludzie żyją coraz krócej, zaczynają się wojny i mieszanie się grup społecznych. Bogaty kult świątynny jest metodą duchowej realizacji. Ostatnia era to kali juga, najgorsza ze wszystkich, okres żelaza i kłótni. Rozpoczęła się w czasie wielkiej koniunkcji planet w gwiazdozbiorze Barana z czwartku na piątek 18/19 lutego 3102 roku p.n.e. Ludzie zapominają o religii, żyją krótko, skłonni są do waśni z byle powodu. Sposobem na osiągnięcie doskonałości w tym wieku jest medytacja o imionach Boga.
Jugi te przyporządkowane są liczbom 4+3+2+1=10. Satja trwa 4000 boskich lat, treta 3000, dwapara 2000, a kali 1000. Jeden boski rok (liczony na Swargaloce - siedzibie bogów) trwa 360 lat ziemskich. Jeden rok ziemski odpowiada jednemu dniowi w na planetach bogów. Przed i po każdej judze jest okres przełomu trwający tyle setek lat ile tysięcy liczy sobie juga (400+4000 +400)+(300+3000 +300)+(200+2000 +200)+(100+1000 +100). W sumie daje to długość mahajugi 12 tysięcy boskich lat, czyli 3 320 000 lat ziemskich.
Inną jednostką czasu jest manwantara - długość życia Manu, opiekuna, prawodawcy i ojca ludzkości. To od niego pochodzi słynna Manusamhita - księga prawna hindusów. W czasie jednego dnia Brahmy pojawia się 14 Manu. Według Wed czas całkowicie uzależniony jest od indywidualnego doświadczenia obserwatora. To co my nazywamy miesiącem księżycowym jest dniem na planetach przodków. Nów jest ich północą, a pełnia południem. To co człowiek nazywa rokiem jest dniem na planetach bogów. 1000 mahajug stanowi zaledwie dzień Brahmy. Życie Brahmy trwa jeden wydech Mahawisznu, dla którego czas z jego ograniczeniami nie istnieje. Obecnie minęło już pół życia Brahmy, jego pięćdziesiąt lat. Manu, który panuje ma na imię Wajwaswata. Jest on siódmy w tym dniu Brahmy i narodził się jako syn Słońca. Kalpa, czyli obecny dzień Brahmy to Śwetawaraha kalpa (kalpa dzika) i jest to 457 mahajuga. 5 tysięcy lat temu rozpoczęła się era kali. Okres przejściowy trwał 3 600 lat i skończył się w 5. w n.e., czyli w momencie, w którym wkroczyła uporządkowana chronologia historyczna. Momentom przejściowym towarzyszą kataklizmy i tak datę rozpoczęcia kali jugi wyznacza wielka bitwa pod Kurukszetrą, która pogrzebała wspaniałą cywilizację wedyjską. Na początku kali jugi mędrzec Wjasa spisał literaturę wedyjską, która do tej pory przekazywana była w formie ustnej. Kalendarz jest najprostszym zastosowaniem astrologii w codziennym życiu. Dni tygodnia, fazy Księżyca i konstelacje, przez które przechodzi Księżyc wpływają na nastrój i rytm dnia. Gdy człowiek umie się do niego dopasować, więcej z niego skorzysta. Poznając specyfikę czasu należy być wrażliwym na otaczający świat, obserwować niebo, przemijanie faz Księżyca i codzienny ruch Słońca.
PORY ROKU W INDIACH
Indyjski klimat jest zdumiewająco uregulowany, zmiany pogody i pór roku pojawiają się z wielką dokładnością odpowiednio do przemijania faz Księżyca. Jest to jeden z powodów, dla których kalendarz księżycowy jest cały czas w powszechnym użyciu. Szczególnie są go świadomi chłopi i osoby związane z rolnictwem. Oczywiście Indie jako ogromny kraj są zróżnicowane pod względem klimatycznym, można jednak zaobserwować wiele podobieństw w przemijaniu pór roku. Poniższy opis pór roku omawia ich przebieg w Bengalu.Każda pora posiada własną specyfikę, często przerażającą dla osoby nie przywykłej do klimatu. Osiągnięciem jest przetrwanie pory deszczów czy lata. Zmiany klimatyczne zachodzą bardzo szybko. Jednego dnia mamy wiosnę z przyjemnie chłodnymi nocami, drugiego lato z nie do zniesienia upalnymi dniami i gorącymi nocami. Deszcze rozpoczynają się w połowie czerwca i trwają przez 4 miesiące. Panuje gorąco połączone z duszącą wilgocią, ale kraj wygląda zielono i pięknie. Jesień (śarad) trwa aż do połowy października. Następna pora to hemanta o chłodnych, rześkich nocach i ciepłych dniach (temperatura do 30°C), czasem pojawiają się okazjonalne deszcze i cyklony. Po niej przychodzi pora rosy - przyjemnie chłodna za dnia i mroźna nocą (temperatura potrafi spaść poniżej zera). W lutym dni zaczynają stawać się coraz cieplejsze. Od kilku miesięcy nie padało, zatem ziemia jest sucha. Gdy w połowie kwietnia przychodzi lato, jest już za ciepło, by cokolwiek robić. W południe ustaje wszelkie działanie, sklepy są zamykane, ulice pustoszeją, nawet zwierzęta próbują znaleźć odrobinę cienia koło wody, by przeczekać najgorszy upał. Zapada grobowa cisza, ptaki przestają śpiewać, wiatr nie porusza liśćmi. Późnym popołudniem temperatura nieco spada i wszystko wraca do życia. Noce są trochę chłodniejsze, ale nie na tyle, by móc zasnąć. W wioskach, gdy nie ma całonocnych przedstawień ludzie leżą na matach przed domem i wachlują się oczekując chłodu na tyle znośnego, by móc zasnąć. Kąpiele w czasie dnia nie przynoszą ulgi, po wyjściu z wody natychmiast ponownie jest się mokrym od potu. Czasem pojawia się ogromna burza, która zdmuchuje wszystko, co znajdzie na swej drodze. Gdy pojawiają się monsunowe chmury wszyscy witają je z radością. Niebo staje się czarne i rozpoczyna się pora deszczów. Błyskawice rozświetlają całą okolicę tworząc niesamowity obraz. Wysuszona ziemia szybko staje się na powrót zielona. Radość jednak nie trwa długo, deszcz pada bez przerwy całymi tygodniami, wszystko jest mokre i nie sposób dosuszyć ubrań. Jest to okres wielu chorób, szczególnie cierpi układ trawienny, pojawiają się kłopoty żołądkowe. Populacja komarów zwiększa się wielokrotnie - są wszędzie i bezlitośnie gryzą, tak więc zachorowania na malarię są na porządku dziennym. Czasem pojawiają się cyklony, które mogą przyjść w każdej porze roku, lecz najczęściej pojawiają się w porze deszczowej. Rzeki wylewają i całe wioski stoją pod wodą. Rok rocznie Bengal i Bangladesz nawiedzają wielkie powodzie, podczas których giną tysiące ludzi.
|
